Odcinek pomiędzy Tucznem a Wałczem miał szczególną wagę dla niemieckiej obrony Pomorza*. Podkreśla to m.in. pismo Ministerstwa Obrony Rzeszy, którego ciekawy fragment znajdziemy w artykule S. Sabiena w czasopiśmie 4 Historie**: "Polskie plany - w przypadku konfliktu zbrojnego - wdarcia się z zaskoczenia w głąb terytorium Niemiec (...), są niemieckiemu dowództwu znane. (...) Zabezpieczenie odcinka południowego jest szczególnie ważne, ponieważ szybkie przedarcie się przeciwnika w tym miejscu może ruszyć z posad całą Pozycję Pomorską." Już w 1931 roku wydano rozkaz o rozpoczęciu budowy obiektów na odcinkach Strzaliny oraz Prusinowo Wałeckie***. Jednym z tych stanowisk był - określony wówczas sygnaturą S. 4 - schron, który ostatecznie otrzymał wyróżnik Pr. West 14, a jest bohaterem dzisiejszego posta.
A bohater był schronem nietuzinkowym! Jedynym w swoim rodzaju! A przy tym prekursorem. Obiekt już pierwotnie znajdował się na pozycji tyłowej. W 1932 roku na jego przedpolu znajdować się miały schrony o sygnaturach: Pr. Ost 6 i 5, Pr. West 3, 2 i 1****. Stanowisko bojowe Standu mogło prowadzić ogień w kierunku zachodnim, pokrywając zapole na wschód od obiektu Pr. West 7. Warto nadmienić, że kolejnych latach rozbudowy Pozycji Pomorskiej odcinek wschodni, jak i zachodni wypełniono kolejnymi obiektami o rozmaitych funkcjach.
Już oglądając schron na zewnątrz, spostrzec można, że schron Pr. West 14 nie był typową dla lat 1930-33 konstrukcją. Do wnętrza obiektu prowadziły dwa wejścia - oba zamykane stalowymi drzwiami z wyłazem lub bez. Otwory wejściowe zostały umieszczone niekonwencjonalnie - w narożnikach tylnej ściany schronu: jedno z nich wybiega w kierunku zapola, drugie w kierunku międzypola! Elewacja - w ramach kamuflażu - wokół wejść została pokryta grubą warstwą pozornie niedbale położonego tynku. Ponadto, o czym świadczą charakterystyczne zagłębienia, w tynk ten powtykane były spore otoczaki (patrz: zdjęcia). Gdy już wejdziemy do bloku wejściowego, okazuje się (i tu znów nietypowo!), że obiekt otrzymał stanowiska obrony wewnętrznej. Jedno z nich było... dwustronne. Można było prowadzić z niego ostrzał w jedną lub drugą stronę, pokrywając ogniem, w zależności od potrzeb, jedno lub drugie wejście do schronu! Trzeba przyznać - dosyć kuriozalne rozwiązanie z taktycznego punktu widzenia! To nie koniec zaskoczeń! Stanowisko otrzymało niewielką izbę załogi, co w 1932 roku było rzadkim rozwiązaniem.
W artykule S. Sabiena (który gorąco polecam!) znajdziemy nt. Pr. West 14 kolejną ciekawą informację: autor cytuje fragment niemieckiego rozkazu z dnia 28 kwietnia 1931 roku, z którego dowiadujemy się, że obiekt "należy zaplanować z pomieszczeniem służącym dla łączności"*****. Wraz z autorem artykułu możemy wnioskować, że Pr. West 14 był schronem dowodzenia. I rzeczywiście: w najlepiej zachowanym pomieszczeniu odnajdziemy wyraźne ślady po montażu rozwiniętej instalacji łączności, noszącej także oznaki późniejszych modyfikacji.
Ostatnim pomieszczeniem, obecnie najgorzej zachowanym i częściowo zasypanym, była standardowa izba bojowa. Zastosowano tu płytę stalową o wymiarach 280 x 180 x 10 cm. Na uwagę zasługuje fakt, że stanowisko zachowało się całkiem dobrze. Niełatwo do niego dotrzeć, szczególnie latem, gdyż schron znajduje się w kępie drzew otoczonej polami. Jednak warto podjąć ten wysiłek, gdyż obcowanie z tym zabytkiem to prawdziwa forteczna uczta! ;)
Metryczka:
Schron bojowy dla km Pr. West 14 (Unterstand für ein M.G. mit Schartenplatte Pr. West 14)
Umocnienia:
Pozycja Pomorska (Pommern-Stellung)
Odcinek:
Prusinowo Wałeckie Zachód (Preussendorf West)
Pancerze:
1x płyta stalowa o grubości 10 cm, 2x ciężkie drzwi stalowe z wyłazem lub bez, 2x tarcza ze strzelnicą broni ręcznej o grubości 2 cm ("ramka"), 3x ciężkie drzwi stalowe dwudzielne (?)
Przedsionek. Zachowała się oryginalna farba. Był to z pewnością element kamuflażu: ciemna, zielona farba pokrywała tą część ściany, która mogła być widoczna po otworzeniu drzwi.
Przedsionek. Zachowała się oryginalna farba. Był to z pewnością element kamuflażu: ciemna, zielona farba pokrywała tą część ściany, która mogła być widoczna po otworzeniu drzwi.
Izba załogi. Po lewej, pod stropem, zawór wprowadzający powietrze. Poniżej kotwy świadczące o instalacji podstawy pod filtrowentylator. Po prawej stanowisko obrony wewnętrznej.
Izba załogi. Po lewej, pod stropem, zawór wprowadzający powietrze. Poniżej kotwy świadczące o instalacji podstawy pod filtrowentylator. Po prawej stanowisko obrony wewnętrznej.
Izba załogi. Po lewej przejście do przedsionka, po prawej do izby łączności/dowodzenia. Pomiędzy nimi prawdopodobnie znajdował się zawór zamykający przewód kominowy (?).
Izba załogi. Po lewej przejście do przedsionka, po prawej do izby łączności/dowodzenia. Pomiędzy nimi prawdopodobnie znajdował się zawór zamykający przewód kominowy (?).
Izba załogi. Stanowisko obrony wewnętrznej. Ogień stąd prowadzony pokrywał otwór wejściowy wyprowadzony w kierunku międzypola. Stanowisko pozbawiono pancerza - tzw. "ramki".
Izba załogi. Stanowisko obrony wewnętrznej. Ogień stąd prowadzony pokrywał otwór wejściowy wyprowadzony w kierunku międzypola. Stanowisko pozbawiono pancerza - tzw. "ramki".
Izba łączności/dowodzenia. Zdekompletowany zawór zamykający przewód systemu wentylacyjnego.
Izba łączności/dowodzenia. Zawory zamykające przewody doprowadzające i odprowadzające powietrze z pomieszczenia. Poniżej kotwy świadczące o instalacji podstawy pod filtrowentylator.
Izba łączności/dowodzenia. Zawory zamykające przewody doprowadzające i odprowadzające powietrze z pomieszczenia. Poniżej kotwy świadczące o instalacji podstawy pod filtrowentylator.
Izba łączności/dowodzenia. Ściany noszą ślady montażu rozbudowanej instalacji łączności.
Przedsionek. W głębi wejście wyprowadzone w kierunku zapola.
*Za cenne informacje dziękuję Dariusz Pstuś/4 Historie
**S. Sabien, "Pozycja Pomorska. Pierwszy etap budowy Pozycji Pomorskiej w świetle dokumentów z Federalnego Archiwum Wojskowego we Freiburgu", "4 Historie" 1, 2015, s. 51.
***Tamże, s. 52.
****Mapa: M. Dudek, "Fortyfikacje Wału Pomorskiego w okolicy Wałcza od Zdbic do Lasu Rutwickiego", Gliwice 2012, s. 171, 181.
*****S. Sabien, dz. cyt., s. 52.
=============================== Jeśli chcesz - wesprzyj mnie - https://patronite.pl/Fortyfikacje ===============================
Powracamy na Wał Pomorskim :) Zmieńmy natomiast odcinek na okolice Gorzowa, a dokładnie na brzeg Warty, gdzieś pomiędzy Czechowem a Santokiem. Jednym ...
Artykuł w dwóch wymiarach archiwalny: 1. Najważniejsze. Stand obecnie został zopiekowany i zajmuje się nim 4x4 Dream Team w ramach Skansen Fortyfikacy...
Dzisiaj obiekt wyjątkowy! Był to chyba jeden z najciekawszych Stand'ów jakie mogłem w swoim krótkim życiu obejrzeć! Obiekt o bardzo wysokim stopniu z...
Niestety - wiele obiektów nad Odrą zbudowanych w ramach Oder-Stellung - nie miało zbyt wiele szczęścia i uległo dosyć silnym zniszczeniom, poczynionym...
Santok ze strategicznego punktu widzenia przez wiele wieków odgrywał ważną rolę: szlak łączący Wielkopolskę z Pomorzem Zachodnim, przeprawa przez Note...
Odcinek w Czechowie (niem. Zechow) to najdalej na zachód wysunięty odcinek Pozycji Pomorskiej. Ogólna wieść niesie, że historia i lokalna społeczność ...
Pomiędzy schronami o większej kubaturze, jak np. prezentowany tu dzisiaj Ru. 22, na odcinku Runicy znajdował się również szereg schronów o bardzo niew...
Dla wszystkich czytelników strony FORTYFIKACJE przygotowałem specjalną tapetę z kalendarzem na pulpit. Propozycję postanowiłem na próbę wzbogacić o ta...
Odcinek pomiędzy Tucznem a Wałczem miał szczególną wagę dla niemieckiej obrony Pomorza*. Podkreśla to m.in. pismo Ministerstwa Obrony Rzeszy, którego ...
Czasami bywa i tak, że i w porze jesienno-zimowej poszukiwany schron skutecznie skrywa się przed eksploratorami. Tak właśnie jest ze schronami Pommern...
Odry nigdy dość! ;) Dzisiaj zapraszam Cię do odwiedzenia kolejnego schronu położonego nad tą rzeką, zbudowanego w ramach Oder-Stellung. Fotografie do ...
Rok 1934 był dla Pozycji Pomorskiej okresem wzmożonej rozbudowy. Na wielu odcinkach, od Starego Osieczna, przez Prusinowo Wałeckie, po Biały Bór, pows...
Zabieram Was dzisiaj nad Odrę w okolice Cigacic! Zazwyczaj eksploracji poddawane są w tym rejonie schrony znajdujące się na zachód od drogi ekspresowe...
Warto do Gorzowa Wlkp. od czasu do czasu dotrzeć bocznymi drogami. Jedna z takich tras, łącząca Santok z Gorzowem od strony ul. Warszawskiej, a biegną...
Ponownie udajemy się w okolice Głogowa! Obfitują one w rozmaite zabytki sztuki fortyfikacyjnej. Ich perłą zapewne są obiekty Oder-Stellung! Dziś przyj...
Czas na coś większego i cięższego! ? Powracamy na FF O-W-B! Tym razem odwiedzimy i eksploracji poddamy B-Werk, który otrzymał propagandową sygnaturę P...
Czy zdarzyło się Państwu poszukiwanie schronu przez ponad godzinę, gdzie ostatecznie okazało się, że parokrotnie przeszliście po jego stropie? Mi tak....
Zajrzyjmy nad Odrę! ?? W poszukiwaniu kolejnych wyjątkowych obiektów zatrzymać się gdzieś pomiędzy wsią o wdzięcznej nazwie Wielobłota, a Tarnawą! Pr...
This website uses cookies to manage authentication, navigation, and other functions. By using our website, you agree that we can place these types of cookies on your device.