Tereny odcinka Las Szczecinecki penetrowałem dwukrotnie. Za pierwszym razem, w roku 2024, moja wędrówka skończyła się przedwcześnie. Las w okolicy wsi Mosina to mieszany drzewostan, w którym przewagę ma buk. Obszar jest pofałdowany i poprzecinany licznymi bajorkami oraz bagnami. Wówczas trafiłem na lutowe roztopy, dzień mojej wyprawy poprzedziła ponadto deszczowa noc. Grunt był wszędzie rozmiękły, wszystkie oczka wodne pozamieniały się w stawy. Przemierzanie tego terenu okazało się niezwykle trudne i wyczerpujące. Drugie podejście nastąpiło w bieżącym 2025 roku. Tym razem aura była przyjemnie mroźna, a co najważniejsze, zamarznięty był całkowicie grunt. Umożliwiło mi to dotarcie do zachodniego skrzydła odcinka Las Szczecinecki. Co przyciągało mnie tak bardzo w ten niedostępny rejon? Otóż był to niewielki schron, wybudowany w 1935 roku, reprezentujący projekt przejściowy pomiędzy formą 105B8 a konstrukcją B1-1. Według Sachy Sabien i Patrice Wijnands obiekt ten nosił sygnaturę F.N. 81.
Z jakichś, nieznanych mi przyczyn, bardzo lubię obserwować w terenie meandry niemieckiej myśli fortyfikacyjnej, która - lekko mówiąc - bywa zaskakująca. Jak wskazuje Dariusz Pstuś, projekt B1-1 wyewoluował z projektów 104B8/105B82. W skrócie - składały się one z dwóch pomieszczeń: izby bojowej, która również pełniła ograniczoną funkcję socjalną oraz śluzy przeciwgazowej. Układ obu izb pozwalał na umieszczenie w tylej ścianie izby bojowej stanowiska obrony wewnętrznej. Korzystający z niego żołnierz mógł skutecznie ostrzeliwać otwór wejściowy. Rozwiązanie proste i logiczne.
Eksplorowany przez nas schron F.N. 8 był reprezentantem projektu przejściowego. W porównaniu do konstrukcji 104B8 lub 105B8, zmienił się w nim układ śluzy przeciwgazowej i izby bojowej. Śluza przylegała krótszą ścianą do izby bojowej. Pozwalało to na ich styku umieścić jedynie drzwi, zniknęło natomiast stanowisko obrony wewnętrznej! Na tym etapie nie zaprojektowano stanowiska obrony elewacji wejściowej i bliskiego zapola znanego z projektu B1-1! Nie licząc otworu obserwacyjnego w stalowych drzwiach 14P7, przez który wyjątkowo można było prowadzić obronę, elewacja wejściowa oraz zapole schronu F.N. 8 były... bezbronne...
Czy były jakieś atuty takiej zmiany? Tak! Przyjęty układ pomieszczeń pozwalał na dodanie nad wejściem, czerpniami i przyłączem polowej sieci telefonicznej okapu, który chronił je przed skutkami ognia stromotorowego. Tu ciekawostka: w schronie F.N. 8 przez okap nieregulaminowo przechodził... przewód dymowy! Śluza tak zmodernizowanego obiektu skurczyła się3. W przypadku obiektu F.N. 8 miała ona wymiary 1,1 x 2,0 m. Swe poprzedniczki przypominała przez ulokowanie w niej aż trzech nisz magazynowych. Tak, czy owak, nowa śluza zmniejszała gabaryty schronu. Modernizacja ta sprawiała, że był on konstrukcją tańszą. Miało to swoje znaczenie w optymalizacji wydatków na budowę kolejnych schronów. Ponadto wyjście ewakuacyjne zostało przeniesione do izby bojowej4. Miało to wpływ na poczucie bezpieczeństwa pięcioosobowej załogi, pełniącej swą służbę w klaustrofobicznych warunkach izby mieszczącej się w wymiarach 3,0 x 4,0 m. Na tak małej przestrzeni mieściło się stanowisko bojowe z karabinem maszynowym MG 08, chronione przez płytę stalową 7P7, pięć prycz, wentylatory, telefon wraz z osprzętem oraz piecyk. W eksplorowanym obiekcie zachowały się kątowniki, na których zamontowany był stolik dla maszynki do taśmowania naboi5.
Na koniec warto wskazać profit taktyczny modernizacji schronu: śluza gazoszczelna umieszczona prostopadle do izby bojowej, pozwalała lepiej wykorzystywać schron jako obiekt ognia bocznego lub skośnego. Żołnierze wchodzący do schronu byli lepiej chronieni przed ogniem przeciwnika.
Metryczka:
| Schron bojowy dla karabinu maszynowego o ogniu bocznym bez pomieszczenia gotowości bojowej F.N. 8 (MG-Schartenstand ohne Bereitschaftsraum) |
|
| Umocnienia: | Pozycja Pomorska (Pommernstellung) |
| Odcinek: | Las Szczecinecki (Forst Neustettin) |
| Pancerze: | 1x 7P7, 1x 14P7, 1x 16P7 |
| Uzbrojenie: | 1x MG 08 |
| Odporność: | B1 |
| Rok budowy: | 1935 |
Galeria:
Przypisy:
- S. Sabien, P. Wijnands, Linia rozwoju schronu bojowego typu B1-1 na przykładzie obiektów Pozycji Pomorskiej [w:] Pozycja Pomorska. Studia nad dziejami fortyfikacji w dolinie Noteci, red. J. Sadowski, 2011, s. 48.
- D. Pstuś, Pozycja Pomorska odcinek "Pilow mühle". Przyczynek do dyskusji na temat rozwoju konstrukcji niemieckich obiektów bojowych do roku 1936, "Poszukiwania", nr 02/2009 (2), marzec 2009, s. 72.
- S. Sabien, P. Wijnands, Linia rozwoju..., s. 53.
- D. Pstuś, Pozycja Pomorska..., s. 72.
- S. Sabien, P. Wijnands, Linia rozwoju..., s. 50.
