Odcinek pomiędzy Tucznem a Wałczem miał szczególną wagę dla niemieckiej obrony Pomorza*. Podkreśla to m.in. pismo Ministerstwa Obrony Rzeszy, którego ciekawy fragment znajdziemy w artykule S. Sabiena w czasopiśmie 4 Historie**: "Polskie plany - w przypadku konfliktu zbrojnego - wdarcia się z zaskoczenia w głąb terytorium Niemiec (...), są niemieckiemu dowództwu znane. (...)  Zabezpieczenie odcinka południowego jest szczególnie ważne, ponieważ szybkie przedarcie się przeciwnika w tym miejscu może ruszyć z posad całą Pozycję Pomorską." Już w 1931 roku wydano rozkaz o rozpoczęciu budowy obiektów na odcinkach Strzaliny oraz Prusinowo Wałeckie***. Jednym z tych stanowisk był - określony wówczas sygnaturą S. 4 - schron, który ostatecznie otrzymał wyróżnik Pr. West 14, a jest bohaterem dzisiejszego posta.

A bohater był schronem nietuzinkowym! Jedynym w swoim rodzaju! A przy tym prekursorem. Obiekt już pierwotnie znajdował się na pozycji tyłowej. W 1932 roku na jego przedpolu znajdować się miały schrony o sygnaturach: Pr. Ost 6 i 5, Pr. West 3, 2 i 1****. Stanowisko bojowe Standu mogło prowadzić ogień w kierunku zachodnim, pokrywając zapole na wschód od obiektu Pr. West 7. Warto nadmienić, że kolejnych latach rozbudowy Pozycji Pomorskiej odcinek wschodni, jak i zachodni wypełniono kolejnymi obiektami o rozmaitych funkcjach.

Już oglądając schron na zewnątrz, spostrzec można, że schron Pr. West 14 nie był typową dla lat 1930-33 konstrukcją. Do wnętrza obiektu prowadziły dwa wejścia - oba zamykane stalowymi drzwiami z wyłazem lub bez. Otwory wejściowe zostały umieszczone niekonwencjonalnie - w narożnikach tylnej ściany schronu: jedno z nich wybiega w kierunku zapola, drugie w kierunku międzypola! Elewacja - w ramach kamuflażu - wokół wejść została pokryta grubą warstwą pozornie niedbale położonego tynku. Ponadto, o czym świadczą charakterystyczne zagłębienia, w tynk ten powtykane były spore otoczaki (patrz: zdjęcia). Gdy już wejdziemy do bloku wejściowego, okazuje się (i tu znów nietypowo!), że obiekt otrzymał stanowiska obrony wewnętrznej. Jedno z nich było... dwustronne. Można było prowadzić z niego ostrzał w jedną lub drugą stronę, pokrywając ogniem, w zależności od potrzeb, jedno lub drugie wejście do schronu! Trzeba przyznać - dosyć kuriozalne rozwiązanie z taktycznego punktu widzenia! To nie koniec zaskoczeń! Stanowisko otrzymało niewielką izbę załogi, co w 1932 roku było rzadkim rozwiązaniem.

W artykule S. Sabiena (który gorąco polecam!) znajdziemy nt. Pr. West 14 kolejną ciekawą informację: autor cytuje fragment niemieckiego rozkazu z dnia 28 kwietnia 1931 roku, z którego dowiadujemy się, że obiekt "należy zaplanować z pomieszczeniem służącym dla łączności"*****. Wraz z autorem artykułu możemy wnioskować, że Pr. West 14 był schronem dowodzenia. I rzeczywiście: w najlepiej zachowanym pomieszczeniu odnajdziemy wyraźne ślady po montażu rozwiniętej instalacji łączności, noszącej także oznaki późniejszych modyfikacji.

Ostatnim pomieszczeniem, obecnie najgorzej zachowanym i częściowo zasypanym, była standardowa izba bojowa. Zastosowano tu płytę stalową o wymiarach 280 x 180 x 10 cm.
Na uwagę zasługuje fakt, że stanowisko zachowało się całkiem dobrze. Niełatwo do niego dotrzeć, szczególnie latem, gdyż schron znajduje się w kępie drzew otoczonej polami. Jednak warto podjąć ten wysiłek, gdyż obcowanie z tym zabytkiem to prawdziwa forteczna uczta! ;)

Metryczka:

Galeria:

• Wejście do schronu - od strony międzypola.
  01 01
  

  Wejście do schronu - od strony międzypola.
• Wejście do schronu - od strony zapola.
  02 02
  

  Wejście do schronu - od strony zapola.
• Izba załogi.
  03 03
  

  Izba załogi.
• Blok wejściowy. Po lewej przejście do izby łączności/dowodzenia.
  04 04
  

  Blok wejściowy. Po lewej przejście do izby łączności/dowodzenia.
• Wejście do schronu. Oba wejścia zamykane były drzwiami z wyłazem lub bez.
  05 05
  

  Wejście do schronu. Oba wejścia zamykane były drzwiami z wyłazem lub bez.
• Maskowanie schronu. Elewacja pokryta została grubą warstwą tynku. Na całej powierzchni widoczne są zagłębienia, w których tkwiły kamienie.
  06 06
  

  Maskowanie schronu. Elewacja pokryta została grubą warstwą tynku. Na całej powierzchni widoczne są zagłębienia, w których tkwiły kamienie.
• Wejście do schronu.
  07 07
  

  Wejście do schronu.
• Wejście do schronu - od strony zapola.
  08 08
  

  Wejście do schronu - od strony zapola.
• Elewacja wokół jednego z wejść - widoczna wyraźnie jest warstwa tynku, naniesiona w ramach maskowania, pokrywała ona tylko wyeksponowaną część ściany.
  09 09
  

  Elewacja wokół jednego z wejść - widoczna wyraźnie jest warstwa tynku, naniesiona w ramach maskowania, pokrywała ona tylko wyeksponowaną część ściany.
• Wejście do schronu.
  10 10
  

  Wejście do schronu.
• Przedsionek. Zachowała się oryginalna farba. Był to z pewnością element kamuflażu: ciemna, zielona farba pokrywała tą część ściany, która mogła być widoczna po otworzeniu drzwi.
  11 11
  

  Przedsionek. Zachowała się oryginalna farba. Był to z pewnością element kamuflażu: ciemna, zielona farba pokrywała tą część ściany, która mogła być widoczna po otworzeniu drzwi.
• Czerpnia powietrza.
  12 12
  

  Czerpnia powietrza.
• Czerpnia powietrza.
  13 13
  

  Czerpnia powietrza.
• Kotwy w elewacji wejściowej - ślad po przyłączu polowej sieci telefonicznej (?).
  14 14
  

  Kotwy w elewacji wejściowej - ślad po przyłączu polowej sieci telefonicznej (?).
• Maskowanie schronu. Elewacja pokryta została grubą warstwą tynku. Na całej powierzchni widoczne są zagłębienia, w których tkwiły kamienie.
  15 15
  

  Maskowanie schronu. Elewacja pokryta została grubą warstwą tynku. Na całej powierzchni widoczne są zagłębienia, w których tkwiły kamienie.
• Izba bojowa. Było to standardowe pomieszczenie o gabarytach 262 x 200 x 190 cm.
  16 16
  

  Izba bojowa. Było to standardowe pomieszczenie o gabarytach 262 x 200 x 190 cm.
• Izba bojowa. W głębi izba załogi. Ściana je rozdzielająca uległa zniszczeniu.
  17 17
  

  Izba bojowa. W głębi izba załogi. Ściana je rozdzielająca uległa zniszczeniu.
• Izba załogi. Po prawej ślad po ścianie rozdzielającej ją od izby bojowej.
  18 18
  

  Izba załogi. Po prawej ślad po ścianie rozdzielającej ją od izby bojowej.
• Przedsionek.
  19 19
  

  Przedsionek.
• Przedsionek.
  20 20
  

  Przedsionek.
• Przedsionek. Zbliżenie na otwór strzelniczy. Nad nim i pod nim - ledwo już widoczne - sygnatury obiektu.
  21 21
  

  Przedsionek. Zbliżenie na otwór strzelniczy. Nad nim i pod nim - ledwo już widoczne - sygnatury obiektu.
• Przedsionek.
  22 22
  

  Przedsionek.
• Wejście do schronu.
  23 23
  

  Wejście do schronu.
• Otwór strzelniczy "dwustronnego" stanowiska obrony wewnętrznej.
  24 24
  

  Otwór strzelniczy "dwustronnego" stanowiska obrony wewnętrznej.
• Przedsionek.
  25 25
  

  Przedsionek.
• Izba załogi. Po lewej, pod stropem, zawór wprowadzający powietrze. Poniżej kotwy świadczące o instalacji podstawy pod filtrowentylator. Po prawej stanowisko obrony wewnętrznej.
  26 26
  

  Izba załogi. Po lewej, pod stropem, zawór wprowadzający powietrze. Poniżej kotwy świadczące o instalacji podstawy pod filtrowentylator. Po prawej stanowisko obrony wewnętrznej.
• Izba załogi. Po lewej przejście do przedsionka, po prawej do izby łączności/dowodzenia. Pomiędzy nimi prawdopodobnie znajdował się zawór zamykający przewód kominowy (?).
  27 27
  

  Izba załogi. Po lewej przejście do przedsionka, po prawej do izby łączności/dowodzenia. Pomiędzy nimi prawdopodobnie znajdował się zawór zamykający przewód kominowy (?).
• Izba załogi. Stanowisko obrony wewnętrznej. Ogień stąd prowadzony pokrywał otwór wejściowy wyprowadzony w kierunku międzypola. Stanowisko pozbawiono pancerza - tzw. "ramki".
  28 28
  

  Izba załogi. Stanowisko obrony wewnętrznej. Ogień stąd prowadzony pokrywał otwór wejściowy wyprowadzony w kierunku międzypola. Stanowisko pozbawiono pancerza - tzw. "ramki".
• Izba załogi.
  29 29
  

  Izba załogi.
• Izba łączności/dowodzenia.
  30 30
  

  Izba łączności/dowodzenia.
• Izba łączności/dowodzenia. Zdekompletowany zawór zamykający przewód systemu wentylacyjnego.
  31 31
  

  Izba łączności/dowodzenia. Zdekompletowany zawór zamykający przewód systemu wentylacyjnego.
• Izba łączności/dowodzenia. Zawory zamykające przewody doprowadzające i odprowadzające powietrze z pomieszczenia. Poniżej kotwy świadczące o instalacji podstawy pod filtrowentylator.
  32 32
  

  Izba łączności/dowodzenia. Zawory zamykające przewody doprowadzające i odprowadzające powietrze z pomieszczenia. Poniżej kotwy świadczące o instalacji podstawy pod filtrowentylator.

• Izba łączności/dowodzenia. Ściany noszą ślady montażu rozbudowanej instalacji łączności.

  33 33
  

  Izba łączności/dowodzenia. Ściany noszą ślady montażu rozbudowanej instalacji łączności.

• Izba łączności/dowodzenia.
  34 34
  

  Izba łączności/dowodzenia.
• Izba łączności/dowodzenia. Ściany noszą ślady montażu rozbudowanej instalacji łączności.
  35 35
  

  Izba łączności/dowodzenia. Ściany noszą ślady montażu rozbudowanej instalacji łączności.
• Izba łączności/dowodzenia. Sygnatura linii telefonicznej S. 6 (?).
  36 36
  

  Izba łączności/dowodzenia. Sygnatura linii telefonicznej S. 6 (?).
• Izba łączności/dowodzenia. Sygnatura linii telefonicznej obiektu Pr. W 14 (?).
  37 37
  

  Izba łączności/dowodzenia. Sygnatura linii telefonicznej obiektu Pr. W 14 (?).
• Izba łączności/dowodzenia. Naprzeciw przejście do przedsionka. Po lewej przejście do izby załogi.
  38 38
  

  Izba łączności/dowodzenia. Naprzeciw przejście do przedsionka. Po lewej przejście do izby załogi.
• Izba łączności/dowodzenia.
  39 39
  

  Izba łączności/dowodzenia.
• Przedsionek. Zbliżenie na otwór strzelniczy. Nad nim i pod nim sygnatury obiektu.
  40 40
  

  Przedsionek. Zbliżenie na otwór strzelniczy. Nad nim i pod nim sygnatury obiektu.
• Otwór strzelniczy "dwustronnego" stanowiska obrony wewnętrznej.
  41 41
  

  Otwór strzelniczy "dwustronnego" stanowiska obrony wewnętrznej.
• Przedsionek. W głębi wejście wyprowadzone w kierunku zapola.
  42 42
  

  Przedsionek. W głębi wejście wyprowadzone w kierunku zapola.

• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 

*Za cenne informacje dziękuję Dariusz Pstuś/4 Historie

**S. Sabien, "Pozycja Pomorska. Pierwszy etap budowy Pozycji Pomorskiej w świetle dokumentów z Federalnego Archiwum Wojskowego we Freiburgu", "4 Historie" 1, 2015, s. 51.

***Tamże, s. 52.

****Mapa: M. Dudek, "Fortyfikacje Wału Pomorskiego w okolicy Wałcza od Zdbic do Lasu Rutwickiego", Gliwice 2012, s. 171, 181.

*****S. Sabien, dz. cyt., s. 52.

===============================
Jeśli chcesz - wesprzyj mnie - https://patronite.pl/Fortyfikacje
===============================