Muszę Państwu powiedzieć, że wprost uwielbiam niemiecką szkołę fortyfikacyjną przełomu lat 20. i 30. XX wieku. Był to czas, w którym Niemcy były oficjalnie podporządkowane ustaleniom Traktatu Wersalskiego, a działania Inspekcji Saperów i Fortyfikacji Reichswehry determinował jeszcze lęk przed nadzorem Międzyalianckiej Wojskowej Komisji Kontroli. Sprawy nie ułatwiały skromne fundusze oraz - ogólnie rzecz biorąc - brak doświadczenia. Mówiąc krótko: Niemcy musieli kombinować. Okres ten w niemieckim budownictwie fortecznym charakteryzuje duża doza improwizacji, ale przy tym również próby ujednolicenia tego zagadnienia. Owocem tych trudnych czasów były nierzadko konstrukcje, nie bójmy się tego słowa, kuriozalne. Taką konstrukcją był właśnie obiekt S. 4b wybudowany w ramach Pozycji Odry.

Unsterstand wymyka się sztampowemu myśleniu o XX-wiecznej fortyfikacji. Na zewnątrz wygląda niepozornie, wydaje się być nieporadnym schronem biernym. Ale już na pierwszy rzut oka da się zauważyć kilka niebagatelnych detali. Pierwszy: to nietypowa elewacja boczna po prawej stronie, wykonana w formie schodów. Drugi: od strony elewacji bojowej ze stropu sterczą kikuty po uciętych stalowych teownikach. I trzeci: tuż obok nich dojrzeć można ujście niewielkiego stalowego przewodu... Wszystkie wymienione elementy składały się na... otwarte stanowisko bojowe ulokowane na stropie schronu! Załoga po wspomnianych schodach wnosiła uzbrojenie na strop i zza stalowej płyty przykręconej do uciętych już po wojnie teowników mogła prowadzić ogień w stronę pobliskiego mostu łączącego brzegi Odry. Łączność z wnętrzem schronu zapewniała załodze rura głosowa. Zanim wejdziemy do środka warto zwrócić uwagę na otoczenie otworu wejściowego. W płaszczyźnie betonu odnajdziemy kotwy - ślad hipotetycznego kamuflażu. Prawdopodobnie zamontowana była na nich drewniana ościeżnica z drzwiami - maskującymi rzeczywisty charakter schronu. Obok kotw znajdziemy stalowy przewód, w którym doprowadzony był kabel telefoniczny: schron posiadał łączność ze światem zewnętrznym.

Gdy przekroczymy próg obiektu czekają nas kolejne niespodzianki. Pierwszą jest zachowane skrzydło lekkich stalowych drzwi dwudzielnych. Jest to prawdziwy rarytas! Oba skrzydła razem miały wysokość 180 cm, szerokość 80 cm i grubość 1 cm. Zachowało się ich niewiele, a do niedawna można było je jeszcze podziwiać w Muzeum Wału Pomorskiego... Kolejną niespodziankę znajdziemy tuż za drzwiami. Jest to stalowy stelaż okalający otwór wejściowy od wewnątrz. Jest to niezwykle rzadkie, a przy tym ciekawe rozwiązanie: założona była na nim kurtyna gazoszczelna, mająca zapewnić w pewnym stopniu gazoszczelność. Kurtyna plus drzwi dwudzielne tworzyły śluzę gazową.

Obiekt - na nieszczęście dla załogi - nie zapewniał obiegu powietrza! We wnętrzu brak jest jakichkolwiek ujść przewodów wentylacyjnych. Schron nie był również prawdopodobnie ogrzewany - brakuje przewodu kominowego...

Dopiero we wnętrzu widać jak prostą konstrukcją był Gruppenunterstand S. 4b: był to jednoizbowy projekt oparty o stelaż złożony z segmentów blachy falistej typu „H“. Tu następna niespodzianka: jej arkusze zachowały się do dziś. Wnętrze obiektu było ciasne. Wyposażone prawdopodobnie w drewniane ławy. Przebywając w środku można się poczuć ducha I-wojennych fortyfikacji mobilizacyjnych... Załoga mogła utrzymać kontakt ze światem zewnętrznym za pomocą telefonu polowego...

Ten niezwykły obiekt jest perłą. Szkoda, że niestety zapomnianą, pozostawioną i zaniedbaną...

Za pomoc w powstaniu tego artykułu bardzo dziękuję Dariusz Pstuś/4 Historie - autorowi artykułu "Der friedensmäßige Oderausbau im Bereich der Festungskommandantur Küstrin in den Jahren von 1931 bis 1933" zawartego w niemieckim czasopiśmie Fortifikation, nr 31/2017, który był inspiracją do odwiedzenia schronu i niniejszego tekstu.

Metryczka:

Galeria:

• Elewacja boczna i wejściowa. Obiekt był niewielkich rozmiarów. Prawdopodobnie dosyć mocno obsypany ziemią.

  01
  Elewacja boczna i wejściowa. Obiekt był niewielkich rozmiarów. Prawdopodobnie dosyć mocno obsypany ziemią.

• Elewacja boczna. Celowo nadano jej formę schodów. To właśnie tędy załoga mogła dostać się na otwarte stanowisko bojowe ulokowane na stropie.

  02
  Elewacja boczna. Celowo nadano jej formę schodów. To właśnie tędy załoga mogła dostać się na otwarte stanowisko bojowe ulokowane na stropie.

• Elewacja wejściowa. Do wnętrza schronu prowadziło jedno wejście.

  03
  Elewacja wejściowa. Do wnętrza schronu prowadziło jedno wejście.

• Elewacja wejściowa. Pierwotnie prawdopodobnie tylko częściowo znajdowała się pod ziemią.

  04
  Elewacja wejściowa. Pierwotnie prawdopodobnie tylko częściowo znajdowała się pod ziemią.

• Elewacja boczna.

  05
  Elewacja boczna.

• Elewacja wejściowa.

  06
  Elewacja wejściowa.

• Elewacja wejściowa. Po prawej stronie schody prowadzące na strop.

  07
  Elewacja wejściowa. Po prawej stronie schody prowadzące na strop.

• Elewacja wejściowa. Osłona kabla telefonicznego.

  08
  Elewacja wejściowa. Osłona kabla telefonicznego.

• Elewacja wejściowa. Z powierzchni betonu sterczą kotwy, które mogą świadczyć o zamontowaniu kamuflażu, np. drewnianych ościeżnicy wraz z drzwiami, ukrywających rzeczywisty charakter budowli.

  09
  Elewacja wejściowa. Z powierzchni betonu sterczą kotwy, które mogą świadczyć o zamontowaniu kamuflażu, np. drewnianych ościeżnicy wraz z drzwiami, ukrywających rzeczywisty charakter budowli.

• Elewacja wejściowa.

  10
  Elewacja wejściowa.

• Elewacja wejściowa. Otwór wejściowy zamykany był lekkimi drzwiami stalowymi dwudzielnymi o grubości 1 cm. Zachowało się dolne skrzydło tego rzadkiego pancerza.

  11
  Elewacja wejściowa. Otwór wejściowy zamykany był lekkimi drzwiami stalowymi dwudzielnymi o grubości 1 cm. Zachowało się dolne skrzydło tego rzadkiego pancerza.

• Wnętrze schronu. Widoczna jest grubość ścian wskazująca na raczej niską - odłamkoodporną - kategorię odporności.

  12
  Wnętrze schronu. Widoczna jest grubość ścian wskazująca na raczej niską - odłamkoodporną - kategorię odporności.

• Tylna ściana. Na jej powierzchni brak jest jakichkolwiek otworów wskazujących na obieg powietrza lub istnienie pieca.

  13
  Tylna ściana. Na jej powierzchni brak jest jakichkolwiek otworów wskazujących na obieg powietrza lub istnienie pieca.

• Największy skarb schronu: dolne skrzydło lekkich stalowych drzwi dwudzielnych.

  14
  Największy skarb schronu: dolne skrzydło lekkich stalowych drzwi dwudzielnych.

• Ściana wejściowa. Wokół otworu wejściowego widoczny jest stalowy stelaż, do którego przytwierdzona była kurtyna gazoszczelna.

  15
  Ściana wejściowa. Wokół otworu wejściowego widoczny jest stalowy stelaż, do którego przytwierdzona była kurtyna gazoszczelna.

• Ściana wejściowa. Wokół otworu wejściowego widoczny jest stalowy stelaż, do którego przytwierdzona była kurtyna gazoszczelna.

  16
  Ściana wejściowa. Wokół otworu wejściowego widoczny jest stalowy stelaż, do którego przytwierdzona była kurtyna gazoszczelna.

• Konstrukcja oparta była o stelaż z blachy falistej, która jeszcze się w schronie zachowała.

  17
  Konstrukcja oparta była o stelaż z blachy falistej, która jeszcze się w schronie zachowała.

• Miejsce zetknięcia się arkuszy blachy falistej.

  18
  Miejsce zetknięcia się arkuszy blachy falistej.

• Wnętrze schronu zagruzowane jest kamieniami. Trudno powiedzieć skąd i dlaczego się one tu znalazły (w pobliżu nie ma pola).

  19
  Wnętrze schronu zagruzowane jest kamieniami. Trudno powiedzieć skąd i dlaczego się one tu znalazły (w pobliżu nie ma pola).

• Element ryglujący dolne skrzydło lekkich stalowych drzwi dwudzielnych.

  20
  Element ryglujący dolne skrzydło lekkich stalowych drzwi dwudzielnych.

• 21

• Tylna ściana schronu,

  22
  Tylna ściana schronu,

• Miejsce łączenia na zakładkę czterech segmentów blachy falistej.

  23
  Miejsce łączenia na zakładkę czterech segmentów blachy falistej.

• Stelaż, na którym zamontowana była kurtyna gazoszczelna.

  24
  Stelaż, na którym zamontowana była kurtyna gazoszczelna.

• Stelaż, na którym zamontowana była kurtyna gazoszczelna.

  25
  Stelaż, na którym zamontowana była kurtyna gazoszczelna.

• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 

*Prezentowany obiekt w mojej opinii jest unikatem. Stąd nie podaję jego dokładnej lokalizacji i PROSZĘ TEGO NIE CZYNIĆ W KOMENTARZACH. Komentarze takie będą przeze mnie usuwane.

===============================
Jeśli chcesz - wesprzyj mnie - https://patronite.pl/Fortyfikacje
===============================