Oder-Stellung: Stanowisko km z płytą ze strzelnicą [budowa czasu pokoju] nr 583

Szczegóły
Kategoria: Między wojnami
Odsłony: 669
View Comments

Początki bywają trudne. Podobnie było z budową fortyfikacji. Program budowy niemieckich umocnień dwudziestolecia międzywojennego sięga początku lat 20. XX wieku. Wydawać by się mogło, że największą przeszkodą w budowie nowych dzieł fortyfikacyjnych był traktat wersalski: dokument ten wprowadzał niezwykle rygorystyczne warunki także w kwestii wznoszenia umocnień. Jednak, można postawić tezę, że istniał wówczas problem większy: finanse. W połowie 1928 roku dowództwo niemieckiej armii dało zgodę sztabowi Okręgu Wojskowego III na budowę umocnień Oder-Stellung z zaznaczeniem, że wzmocnione miały być jedynie kluczowe rejony. Zaliczono do nich odcinki: Ścinawa, Chobienia, Bełcz Wielki, Wyszanów, Cigacice,, Bytom Odrzański i Siedlisko1. Broniona miała być sama Odra. Szersza rozbudowa linii fortyfikacji była niemożliwa ze względu na brak funduszy2... Potwierdzenie powyższego możemy z łatwością odnaleźć w terenie. Jeśli nad Odrą będziemy szukać stanowisk z lat 1929-1933, odnajdziemy schrony powstałe w oparcie o wyjątkowo proste projekty, gdzie dzieła składały się zazwyczaj z dwóch pomieszczeń - śluzy wejściowej oraz izby bojowej. Warto zaznaczyć, że to właśnie nad Odrą powstały wówczas pierwsze pierwsze schrony z uzbrojeniem osłoniętym całościenną płytą stalową3, co stało się cechą charakterystyczną większości niemieckich umocnień bojowych! Takie obiekty można odnaleźć również na odcinku Nowa Sól i Modrzyca. O rozbudowie tychże odcinków  postanowiono w 1931 roku4. I tak - w 1932 roku - powstał schron, który prezentuję w niniejszym artykule: stanowisko dla jednego karabinu maszynowego z płytą ze strzelnicą. Pierwotnie otrzymało ono sygnaturę M. 3, natomiast w 1944 roku nr 5835.

Schron M. 3 (nr 583) otrzymał niewielką kubaturę. W tle widoczna jest Odra.

Zadaniem jakie wypełniał Unterstand, była osłona rzeki. Oś sektora ostrzału pokrywała się niemal dokładnie z osią koryta rzeki. Ogień mógł być prowadzony w dół Odry, w kierunku wsi Stany. Sam obiekt został wzniesiony u podstawy wału przeciwpowodziowego, a od rzeki - w prostej linii - dzieliło go ok. 130 m. By zapobiegać zalaniu schron został osadzony w żelbetowej wannie.

Wejście do schronu. Pierwotnie zamykane stalowymi drzwiami z wyłazem lub bez.

Schron nr 583 był, jak już wspomniałem, oparty o bardzo prosty projekt. Według nomenklatury instrukcji Stellungsbau z 1930 roku, był "budowlą czasu pokoju" (niem. Friedensbau), co określało jego kategorię odporności. Przekładało się to na grubość stropu, ścian i fundamentu, które wynosiły odpowiednio 0,8, 1,0 i 0,5 m (6). Unterstand składał się z dwóch pomieszczeń. Do wnętrza prowadziły stalowe drzwi z wyłazem lub bez. Obok wejścia znajdowała się ścianka, pozornie wyglądająca na oporową. W rzeczywistości była to tylna ściana izby bojowej. W jej płaszczyźnie odnaleźć można jedną czerpnię powietrza. Najlepiej zachowanym pomieszczeniem jest śluza wejściowa. Otrzymała ona inny kształt, niż ten, przewidziany w instrukcji Stellungsbau z 1930 r.: w przekroju poziomym przypominający literę "C". Na jednej ze ścian śluzy zachował się ślad stojaka na narzędzia saperskie.

Schron M. 3 (nr 583) widziany z bliskiego przedpola.

Nieco gorzej historia obeszła się z pomieszczeniem bojowym. W tylnej ścianie zachowały się zawory systemu wentylacyjnego oraz odprowadzającego dym. Schron odporny był na atak chemiczny, a marznąca załoga - jeśli posiadała na wyposażeniu piecyk - mogła bezpiecznie się ogrzać. Uzbrojenie stanowił MG 08. Broń umieszczona była na stalowej lawecie, ta na stoliku fortecznym, przymocowanym do charakterystycznej żelbetowej ławy w kształcie litery „T”. Obsługę karabinu osłaniała płyta pancerna o grubości 8 cm. W obiekcie zachowały się haki - załoga mogła na nich powiesić hamaki.

Za pomoc w powstaniu tekstu dziękuję panom Krzysztofowi Motylowi oraz Dariuszowi Pstuś!

Metryczka:

Stanowisko km z płytą ze strzelnicą [budowa czasu pokoju] nr 583
(Unterstand für ein MG mit Schartenplatte [Friedensbau] nr 583)
Umocnienia: Pozycja Odry (Oder-Stellung)
Odcinek: Modrzyca (Modritz)
Pancerze: 1x drzwi stalowe z wyłazem lub bez, 1x gazoszczelne dwudzielne ciężkie drzwi stalowe, 1x drzwi gazoszczelne, 1x 8 cm płyta pancerna dla km
Uzbrojenie: 1x MG 08
Odporność: na ogień stromotorowy kal. 150 mm
Rok budowy: 1932

Galeria:

Przypisy:

  1. D. Pstuś, S. Sabien, Fortyfikacje niemieckie na obszarze Kostrzyńskiej Komendantury Fortecznej w latach 1921-1934. Zarys problematyki [w:] Nowa Marchia - prowincja zapomniana - ziemia lubuska - wspólne korzenie, red. , Zeszyty Naukowe nr 15, Lublin 2022, s. 65.
  2. D. Pstuś, S Sabien, Der friedensmäßige Oderausbau im Bereich der Festungskommandantur Glogau in den Jahren von 1929 bis 1933 [w:] Fortyfikation, 36/2022, s. 7.
  3. D. Pstuś, S. Sabien, Fortyfikacje niemieckie..., s. 65.
  4. D. Pstuś, S Sabien, Der friedensmäßige Oderausbau..., s. 13.
  5. Tamże.
  6. M. Wichrowski, Stellungsbau. Uwagi o budowie pozycji z 1930 r., 4 Historie 1, 2015, s. 91.