No to Odra! Rzeka oczywiście! A nad nią Oder-Stellung! 1935 rok był dla umocnień tej linii niezwykle ważny. Przede wszystkim wzbogaciła się ona o potężną, bo sięgającą 300 sztuk, ich ilość. Ale nie tylko. Jeśli przyjrzeć się projektom z 1935 roku to różnią się one od starszych paroma ważnymi detalami. Obiekty stały się większe - łączono w nich kilka funkcji, np. bojową i ukrycia dla drużyny wypadowej. Powszechne stały się również wewnętrzne stanowiska obrony wewnętrznej. Poprawiono ponadto warunki socjalne załóg schronów.
Elewacja bojowa. Od zapola osłaniał ją nasyp ziemny. W głębi kadru widoczna jest rzeka.
Odpowiednim przykładem projektu schronu, w którym odnajdziemy wszystkie wyżej wymienione elementy był właśnie prezentowany Stand, który w 1944 roku otrzymał numer 694. Jakimś cudem uniknął on całkowitej destrukcji i nie wzbogacił pokaźnego bukietu tulipanów... Owszem nosi ślady eksplozji: strop w kilku miejscach został naruszony, a nawet się lekko przemieścił. Natomiast bryła schronu nie została w poważny sposób naruszona! Oglądając schron odniosłem wrażenie, że został jedynie unieszkodliwiony, wyłączony z walki w 1945 roku, natomiast akcja saperów z lat powojennych go ominęła... I całe szczęście!
Elewacja bojowa. Można tu zaobserwować zachowane elementy ziemne towarzyszące schronowi: równię ogniową, której nie pochłonęła erozja!
Schron znajdował się blisko brzegu rzeki. Był to obiekt o ogniu bocznym: oś sektora ostrzału jego stanowiska bojowego przecinała się pod kątem ostrym z osią nurtu Odry. Wejście znajdowało się w bocznej elewacji, a do wnętrza prowadziło dwoje drzwi 14P7. Obiekt należał do kategorii schronów średnich, co było kłopotliwe w kwestii kamuflażu. Schron był mocno przysypany ziemią. Od przedpola przypominał niewielki pagórek. Od zapola - na które zorientowana była elewacja wejściowa - osłaniał go ziemny nasyp. Jeśli już wspominam o fortyfikacjach ziemnych, to warto wspomnieć, że na odcinku, na którym znajdował się omawiany Stand zachowała się ich spora liczba, co nad Odrą nie jest powszechnie spotykane!
Elewacja wejściowa. Dzięki naruszeniu przez eksplozję elewacji, można zaobserwować kilka ciekawych detali, np. budowę i sposób mocowania w żelbecie czerpni powietrza.
Wejście do wnętrza schronu było możliwe przez dwa otwory zamykane stalowymi drzwiami 14P7. Obecnie łącznie z ościeżnicami schron jest ich pozbawiony. Cudem przetrwało nadproże w prawym otworze wejściowym.Warto dokładnie obejrzeć płaszczyznę elewacji. Akcja saperów sprawiła, że tu i ówdzie beton skruszał lub odpadł, odsłaniając arcyciekawe detale. Jednym z nich jest możliwość zlustrowania kotwienia i konstrukcji czerpni powietrza! Zaskakującym faktem jest to, iż akcji pozyskiwania pancerzy, czy też złodziejskiego procederu złomiarzy, uniknęły stalowe klamrowe drabinki prowadzące na strop obiektu. Od przedpola schron również warto obejrzeć, mimo naruszenia struktury schronu przez wybuch, płyta stalowa pozostała na swoim miejscu. Zachowała się - bliska swemu oryginalnemu poziomowi - równia ogniowa!
Przedsionek. Po lewej zachowana ościeżnica drzwi dwudzielnych 16P7. W głębi widoczna komora minowa.
Wejścia prowadziły do przedsionka, pełniącego również rolę śluzy przeciwgazowej. Odnajdziemy tu element, który może w 1935 roku nie stanowił novum, aczkolwiek to właśnie od tego roku stał się powszechną składową we wznoszonych schronach. Chodzi oczywiście o stanowiska obrony wewnętrznej. W 1935 roku poprzestano na przestrzeliwaniu przez takie stanowiska każdego z wejść. Jak wiemy, obrona strefy wejścia w umocnieniach niemieckich w kolejnych latach rozwijała się dalej i zyskiwała kolejne elementy. Oba otwory strzelnicze opatrzone zostały profilami antyrykoszetowymi o gładkiej powierzchni. W Stand'zie szczególnie efektownie prezentuje się ambrazura prawego stanowiska obrony - wkomponowana w załamanie ściany - nadano jej ściankom nieregularny kształt. Innym ciekawym detalem były komory minowe. Każdy z otworów wejściowych otrzymał ich parę. Dzięki nim załoga, która była zmuszona przez przeciwnika do opuszczenia schronu, mogła z łatwością wyłączyć obiekt z walki. Ponadto warto zauważyć, że przedsionek schronu nr 694 nie był tylko śluzą gazową z nazwy: odnajdziemy tu elementy grawitacyjnego systemu wentylacyjnego.
Izba bojowa. Zachowała się tu, częściowo kompletna, płyta salowa 7P7.
Główne uzbrojenie schronu, którym był sMG 08, umieszczone było w niewielkiej izbie bojowej. Załoga obsługująca km osłonięta była standardowym pancerzem, który stanowiła płyta stalowa 7P7. W omawianym obiekcie zachowały się prowadnice oraz zasuwa otworu przeziernikowego. Zamknięcie otworu strzelniczego nie zachowało się. Mimo małych rozmiarów izba ta musiała również zmieścić jeszcze jedno stanowisko bojowe - obrony wewnętrznej. Pomieszczenie miało zapewniony obieg powietrza oraz przystosowane było do zastosowania pieca. Załoga miała również do dyspozycji telefon. Z resztą schronu łączyła ją prosta śluza gazowa, zamykana od wewnątrz drzwiami dwudzielnymi 16P7, a od zewnątrz drzwiami gazoszczelnymi 19P7. Podobnie jak w strefie wejściowej i tu odnajdziemy komorę minową.
Izba wypoczynku. Po lewej zniszczona śluza prowadząca do izby bojowej. W centrum kadru przejście prowadzące do przedsionka. Po prawej stanowisko obrony wewnętrznej.
Ostatnim i największym pomieszczeniem schronu była izba wypoczynku. Było to spore pomieszczenie. W przypadku omawianego schronu miało nieregularny kształt litery "L" i okalało przedsionek wzdłuż jego tylnej i lewej bocznej ściany. Miejsce odpoczynku mogło tu znaleźć aż 15 żołnierzy. Świadczą o tym ślady montażu prycz w ścianach. Oprócz załogi obiektu izba ta przygotowana była jeszcze dla 12 osobowej drużyny wypadowej. Drużyna ta docelowo miała walczyć w fortyfikacjach ziemnych. Schron miał stanowić dla niej jedynie miejsce ukrycia lub wypoczynku. Żołnierze korzystający z izby wypoczynku mogli liczyć na ochronę przeciwgazową - w pomieszczeniu istniał obieg powietrza, zamontowany był również filtrowentylator. Nocą mogli liczyć na ciepło zapewnione im przez piecyk - gazy dymowe uchodziły przez przewód kominowy. Na wyposażeniu izby znajdował się również telefon.
Metryczka:
Schron bojowy dla km o ogniu bocznym z izbą dla jednej drużyny nr 694 (MG-Schartenstand mit Gruppe nr 694)
Elewacja wejściowa. Oderwanie się fragmentu betonu, odsłoniło przewód wentylacyjny, który pierwotnie swój wlot miał w czerpni powietrza.
Elewacja wejściowa. Dzięki naruszeniu przez eksplozję elewacji, można zaobserwować kilka cikawych detali, np. budowę i sposób mocowania w żelbecie czerpni powietrza.
Elewacja wejściowa. Dzięki naruszeniu przez eksplozję elewacji, można zaobserwować kilka cikawych detali, np. budowę i sposób mocowania w żelbecie czerpni powietrza.
Elewacja wejściowa. Dzięki naruszeniu przez eksplozję elewacji, można zaobserwować kilka ciekawych detali, np. budowę i sposób mocowania w żelbecie czerpni powietrza.
Elewacja wejściowa. Dzięki naruszeniu przez eksplozję elewacji, można zaobserwować kilka ciekawych detali, np. budowę i sposób mocowania w żelbecie czerpni powietrza.
Elewacja wejściowa. Dzięki naruszeniu przez eksplozję elewacji, można zaobserwować kilka cikawych detali, np. budowę i sposób mocowania w żelbecie czerpni powietrza.
Elewacja wejściowa. Dzięki naruszeniu przez eksplozję elewacji, można zaobserwować kilka cikawych detali, np. budowę i sposób mocowania w żelbecie czerpni powietrza.
Elewacja wejściowa. Dzięki naruszeniu przez eksplozję elewacji, można zaobserwować kilka cikawych detali, np. budowę i sposób mocowania w żelbecie czerpni powietrza.
Elewacja wejściowa. Dzięki naruszeniu przez eksplozję elewacji, można zaobserwować kilka cikawych detali, np. budowę i sposób mocowania w żelbecie czerpni powietrza.
Elewacja wejściowa. Wnęka, w której osadzona była rura kominowa.
Przedsionek. Otwór wejściowy ulokowany po prawej stronie. Sklepienie nad schodami wzmocnione było przez nadproże. Warto zwrócić uwagę na umiejscowienie komory minowej.
Przedsionek. Otwór wejściowy ulokowany po prawej stronie. Sklepienie nad schodami wzmocnione było przez nadproże. Warto zwrócić uwagę na umiejscowienie komory minowej.
Przedsionek. Komora minowa w prawej bocznej ścianie przedsionka.
Przedsionek. Otwór strzelniczy stanowiska obrony wewnętrznej.
Przedsionek. Jedna z wnęk, przeznaczona na karabiny maszynowe. W ścianie widoczny również otwór oraz wybiegająca z niego płytka i wąska nisza - przeznaczona na kabel telefoniczny.
Przedsionek. Jedna z wnęk, przeznaczona na karabiny maszynowe. W ścianie widoczny również otwór oraz wybiegająca z niego płytka i wąska nisza - przeznaczona na kabel telefoniczny.
Przedsionek. Po lewej nisza oświetleniowa. Po prawe, tuż pod stropem, element systemu wentylacyjnego.
Izba bojowa. Boczna ściana. Od lewej: nisza oświetleniowa, stanowisko obrony wewnętrznej oraz element systemu wentylacyjnego.
Izba bojowa. Tylna ściana pomieszczenia. Pod stropem i nad posadzką elementy systemu wentylacyjnego. W centrum kadru, nieco na lewo, kotwy świadczące o montażu telefonu.
Izba bojowa. Tylna ściana pomieszczenia. Pod stropem i nad posadzką elementy systemu wentylacyjnego. W centrum kadru, nieco na lewo, kotwy świadczące o montażu telefonu.
Izba bojowa. Wlot systemu wentylacyjnego odprowadzający powietrze.
Izba bojowa. Otwory przeziernikowy i strzelniczy w płycie stalowej 7P7.
Izba wypoczynku. Po lewej zniszczona śluza prowadząca do izby bojowej. W centrum kadru przejście prowadzące do przedsionka. Po prawej stanowisko obrony wewnętrznej.
Izba wypoczynku. Po lewej zniszczona śluza prowadząca do izby bojowej. W centrum kadru przejście prowadzące do przedsionka. Po prawej stanowisko obrony wewnętrznej.
Izba wypoczynku. Po prawej wyjście ewakuacyjne. Na ścianach widoczne są ślady montażu prycz. Tuż nad posadzką wylot systemu wentylacyjnego doprowadzający powietrze.
Izba wypoczynku. Po prawej wyjście ewakuacyjne. Na ścianach widoczne są ślady montażu prycz. Tuż nad posadzką wylot systemu wentylacyjnego doprowadzający powietrze.
Izba wypoczynku. Po lewej widoczne ślady montażu prycz. Po prawej w głębi śluza i izba bojowa.
Izba wypoczynku. Od lewej: nisza oświetleniowa, zaraz obok kotwy świadczące prawdopodobnie o montażu telefonu, stanowisko obrony wewnętrznej, pod stropem wlot systemu wentylacyjnego odprowadzający powietrze, nieco poniżej niego kotwy, na których zamontowana była podstawa pod filtrowentylator.
Izba wypoczynku. Od lewej: nisza oświetleniowa, zaraz obok kotwy świadczące prawdopodobnie o montażu telefonu, stanowisko obrony wewnętrznej, pod stropem wlot systemu wentylacyjnego odprowadzający powietrze, nieco poniżej niego kotwy, na których zamontowana była podstawa pod filtrowentylator.
Izba wypoczynku.Pomiędzy śluzą prowadzącą do izby bojowej a przejściem do przedsionka. Warto zwrócić uwagę na strop, który wyraźnie poprzez wybuch został przemieszczony względem ścian obiektu.
Izba wypoczynku.Pomiędzy śluzą prowadzącą do izby bojowej a przejściem do przedsionka. Warto zwrócić uwagę na strop, który wyraźnie poprzez wybuch został przemieszczony względem ścian obiektu.
Po prawej przerwany przewód kominowy. Po lewej ościeżnica drzwi dwudzielnych 16P7.
*Prezentowany obiekt w mojej opinii jest cenny. Stąd nie podaję jego dokładnej lokalizacji i PROSZĘ TEGO NIE CZYNIĆ W KOMENTARZACH. Komentarze takie będą przeze mnie usuwane.
**Za sugestie dotyczące obiektu dziękuję również Dariusz Pstuś/4 Historie!
Powracamy w okolice Strzalin, by odnaleźć kolejny osobliwy obiekt - S. 1a*! Podobnego (chyba?) nie znajdziecie! Na pierwszy rzut oka: standardowy schr...
"Lato wybuchło z całych sił..." (wiem, wiem, jeszcze mamy wiosnę, ale z pogodą iście letnią ) jak śpiewa pewien... nazwijmy go muzyk* Dlatego przypom...
Dla wszystkich czytelników strony FORTYFIKACJE oraz PORTAL FORTECZNY przygotowałem specjalną tapetę z kalendarzem na pulpit. Propozycję postanowiłem w...
Mógłby ktoś pomyśleć, że ulubionym miejscem moich powrotów jest Odra... Nie zaprzeczam, cokolwiek jest rzeka, która, mimo że rozmiarami o wiele mniejs...
Jednym z ciekawszych odcinków Pozycji pomorskiej niewątpliwie są umocnienia, które Niemcy wznieśli by zabezpieczyć przesmyk pomiędzy Jeziorami Wielimi...
Niedaleko eksplorowanego przez nas już schronu Ru. 6* znajdziemy jeszcze jeden ciekawy zabytek niemieckiej sztuki fortyfikacyjnej! Nad Młynówką ma się...
Podążając DW 137 z Międzyrzecza do Sulęcina za każdym razem dokonujemy swoistego "przełamania" Frontu Ufortyfikowanego Łuku Odry i Warty. Najpierw prz...
Topografia okolic Białego Boru sprzyjała obronie. W tym rejonie występuje szereg jezior polodowcowych o charakterze rynnowym. Ich brzegi zazwyczaj są ...
Po krótkiej przerwie powracamy do niemieckiej myśli fortyfikacyjnej połowy lat 30. Okres ten to burzliwy rozwój konstrukcji oraz coraz większa gorączk...
Dzisiaj udajemy się na jeden z najciekawszych odcinków pozycji pomorskiej. Mimo niewielkiej rozpiętości, bo zajmuje on przestrzeń niespełna 3 km pomię...
Nie wiem jak jest u Was. Mnie do danego odcinka przyciąga zawsze na początku pewien jego element. Do Prusinowa Wałeckiego pierwszy raz zawitałem dopie...
“Do You want heavy?” (jak mawia James Hetfield). Dziś naprawdę duży i potężnie uzbrojony obiekt: Panzerwerk nr 708. Pod kilkoma względami obecnie to s...
Powracamy na Wał Pomorskim :) Zmieńmy natomiast odcinek na okolice Gorzowa, a dokładnie na brzeg Warty, gdzieś pomiędzy Czechowem a Santokiem. Jednym ...
Na Pozycji Pomorskiej w rejonie Sępolna Wielkiego, Białego Boru oraz Dyminka byłem tylko raz niespełna 8 lat temu w 2010r... By nie rozpisywać się zby...
Dziś prawdziwa perła z Głogowa! Co ciekawe obiekt długo ukrywał się zasypany. Do czasu aż zajął się nim Głogowski Ruch Odkrywców Tajemnic, który oczyś...
"To skomplikowane" - tak lakonicznie można by podsumować historię potężnego placu budowy, jakim był przez cały okres swego funkcjonowania Front Fortec...
Zjawiamy się ponownie na Pozycji Pomorskiej! 😏 Na dziś obiekt, którym łatwo można zainteresować kogoś, kto dotąd nie zasmakował sztuki fortyfikacyjnej...
Dzisiaj odwiedzimy urokliwe okolice Wałcza, będące ważnym punktem na linii umocnień Pommern-Stellung! Niemiecki sztab bardzo wcześnie zwrócił uwagę na...
This website uses cookies to manage authentication, navigation, and other functions. By using our website, you agree that we can place these types of cookies on your device.